29 Ekim Cumhuriyet Bayram?...

[kardelen]

Arkada?lar a?a??da cumhuriyetin ilan?n? meclis muhabiri olarak izlemi? bir yazar?m?z?n an?s?n? okuyacaks?n?z...

O günlerde bütün gazeteciler ve halk merakta idi. Bir yenilik var… Fakat bu nedir ? Bir türlü belli olmuyordu. Ben o zamanlar Ö?üt Gazetesinde çal???yordum. Meclisin bütün toplant?lar?na devam ediyordum.

Atatürk Çankaya’da kendisine konuk olan arkada?lar?na Cumhuriyet’i ilan etmenin zaman? geldi?ini, bildiriyor. Bunun için anayasada de?i?iklik yapmak gerekti?ini aç?kl?yordu. 28 Ekim 1923 günü konuklar? gittikten sonra ?smet ?nönü ile birlikte anayasada ne gibi de?i?iklikler yap?laca??n? görü?tüler.

1923 y?l?n?n Ekim ay?n?n yirmi dokuzuncu Pazartesi sabah? idi. Güne?li bir hava. Samanpazar? ve Karao?lan’dan insanlar sel gibi meclise do?ru ak?yordu. Kalpakl?, ba?l?kl?, fesli erkekler ve bunlar?n aras?nda kad?nlar, meclisin kar??s?ndaki Millet Bahçesi’ne meydana toplanm??lard?.

Halk Millet Meclisinin karar?n? merakla bekliyordu. Birçoklar? tan?mad?klar? milletvekillerine yakla??yor, haber soruyordu. Güne? batt?. Karanl?k bast?. Buna ra?men halk da??lm?yordu. Hepimiz sab?rs?zl?kla bir haber bekliyorduk. Meclisin dar kap?s?ndan bir milletvekili ç?kt?. Orada bulunan gazeteciler, hepimiz milletvekilinin etraf?n? çevirdik. Milletvekili :

- ?u dakika içerde pek mutlu ve tarihsel kararlar veriliyor, dedi. D??ar?ya s?zan haber bu kadard?.

Ak?am saat on sekiz k?rk be?’ti Millet Meclisi oturumu aç?ld?. Donuk bir ???k. Sa?da dinleyicilere ayr?lm?? bir yer, solda gazeteciler balkonu, ortada okul s?ralar?nda oturmu? milletvekilleri, Atatürk yok. Bütün milletvekilleri s?k???k bir durumda oturuyorlard?. Bu sessizlik içinde ?smet ?nönü : Anayasan?n birinci maddesinin “Egemenlik kay?ts?z ?arts?z milletindir. Türkiye Devletinin hükümet ?ekli cumhuriyettir” biçiminde de?i?tirilmesi için görü?me aç?ls?n dedi. De?i?tirilmesi istenen ba?ka maddeler de vard?. De?i?iklik iste?i üzerine birçok milletvekili söz ald?. Heyecanl? konu?malar yap?ld?. Bu s?rada milli ?air Mehmet Emin Yurdakul söz alarak orada bulunanlar? “Ya?as?n Cumhuriyet” diye ba??rmaya davet etti. Bütün milletvekilleri tek bir vücut gibi harekete geçti, aya?a kalkt?lar. Gün görmü? gaziler, generaller, kalemleriyle, k?l?çlar?yla bu memlekete hizmet etmi? kahramanlar dimdik durdular. Sonra hep bir a??zdan “Ya?as?n Cumhuriyet” diye ba??rd?lar. Anayasa de?i?ikli?i görü?meleri tamamland?ktan sonra de?i?iklik iste?i oya sunuldu. Bütün eller “kabul” diye kalkt?. Türkiye devletinin cumhuriyet oldu?unu belirleyen de?i?iklik oy birli?i ile kabul edildi. Saat sekiz buçuktu. Bu dakikadan itibaren Türkiye Devleti’nin ad? Cumhuriyet olmu?tu.

Bu cumhuriyete bir ba?kan seçmek gerekiyordu. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurba?kanl??? seçimine 158 milletvekili kat?ld?. Ankara milletvekili Gazi Mustafa Kemal Cumhurba?kanl???na seçildi.

Bu anda Kemal Atatürk meclis salonunda göründü. Alk??lar aras?nda kürsüye ç?kt?. Herkes Atatürk’ü dinliyordu. Konu?mas?n? bitirdi?i zaman uzun uzun alk??land?. Gök gürültüsünü and?ran alk??lar aras?nda Atatürk yerine oturdu.

Halk meclisin önünde bekliyordu. Cumhuriyetin ilan?n? ve Atatürk’ün Cumhurba?kan? seçildi?ini duyunca co?tu. Bu arada 101 pare top at?ld?. Top sesleri Türk ulusuna cumhuriyeti ilan ediyordu. Türk ulusu, y?llardan beri hasretini çekti?i egemenli?e ve cumhuriyete kavu?mu?tu....